Czy brak kontynuacji programu MdM to dobre posunięcie?

Czeka nas ostatni nabór programu Mieszkanie dla Młodych. Rząd, choć pojawiły się nieśmiałe pomysły, zdecydowanie odżegnuje się od takiej formy pomocy dla młodych ludzi, promując własne rozwiązania. Czy to faktycznie dobry pomysł i czy MdM rzeczywiście jest tak bardzo nieudany, jak twierdzi rząd Beaty Szydło?

Główne zarzuty wobec Mieszkania dla Młodych

Jakiś czas temu przez media przeszła fala, krytykująca program MdM. Do głównych zarzutów należą następujące punkty:

• dopłata do kredytu hipotecznego – pierwszy powód krytyki to fakt, że dopłata dotyczy jedynie osób, które planują wzięcie kredytu hipotecznego. Obrońcy wskazują jednak, że to ograniczenie miało regulować dostęp do programu osób, których dochody pozwalają na zakup nieruchomości za własne środki,
• limit wieku – kolejny punkt to ograniczenie dostępu do MdM osobom powyżej 35 roku życia. Osoby powyżej tej granicy mogą uzyskać dopłatę jedynie, jeśli wychowują co najmniej trójkę dzieci.
• tylko zakup – z MdM mogą skorzystać przede wszystkim osoby, które kupują dom lub mieszkanie. W przypadku budowy można liczyć jedynie na zwrot podatku VAT.

Podsumowując: wedle krytyków programu MdM wspiera jedynie młode osoby średniozamożne, z dużych ośrodków, które posiadają zdolność kredytową. Wyklucza natomiast sporą grupę ludzi z niskimi dochodami i trudnym położeniu, osoby zainteresowane budową domu lub sfinansowaniem zakupu za gotówkę.

Co w zamian za Mieszkanie dla Młodych?

Obecny rząd planuje w miejsce MdMu uruchomienie Narodowego Programu Mieszkaniowego, na który składają się:

• Mieszkanie Plus – program budowy tanich mieszkań na wynajem. Czynsz ma być nieco niższy niż stawki komercyjne. Z programu w pierwszej kolejności mają skorzystać rodziny wielodzietne, emeryci, osoby o niskich dochodach. Założenia są chwalebne, do tej pory jednak nie oddano żadnego mieszkania. W przyszłym roku w całej Polsce planowany jest odbiór około 10 tysięcy mieszkań. Biorąc pod uwagę, że w tym roku podpisano prawie 40 tysięcy umów o MdM – liczba ta nie przedstawia się imponująco. Minusem Mieszkania Plus jest również brak możliwości wybrania lokalizacji – mieszkania powstają na gruntach państwowych, często na obrzeżach miasta. Szczegółowa lista inwestycji opublikowana jest tutaj: https://mieszkanieplus.org.pl/lokalizacje-mieszkan-w-programie-mieszkanie-plus/
• Indywidualne Konta Mieszkaniowe – specjalne rachunki bankowe, które wspierane mają być rządowymi dopłatami. IKM mają stanowić rewolucję w kwestii dofinansowywania zakupu lub budowy nieruchomości. Zamiast finansować kredyt – rząd chce wspierać oszczędzanie. W tej chwili nie wiadomo, jak będzie wyglądało oprocentowanie kont oraz jakiej wysokości będą dopłaty. Wiadomo, że dostać mają je głównie rodziny z dziećmi, choć z IKM-ów skorzystać będzie mógł każdy. Do pewnej wysokości wpłat mają być one zwolnione z podatku Belki. Sam pomysł wydaje się bardzo udany, jest jednak jedno ale… Program ma wspierać długofalowe oszczędzanie, minimalny okres to 5 lat. Uzbieranie wymaganego 20% wkładu własnego może potrwać nawet dłużej.
• budownictwo socjalne – więcej mieszkań komunalnych i socjalnych dla najuboższej ludności.

Czy nowa oferta spełnia oczekiwania społeczeństwa?

Choć część krytyki programu Mieszkanie dla Młodych jest słuszna, to nie da się zauważyć, że nowe propozycje również mają mankamenty. Generalnie z proponowanych przez rząd Beaty Szydło rozwiązań – żadne nie wspiera osób, które chcą zakupić nieruchomość w krótkim czasie. Realizacja Mieszkania Plus, w założeniu które planuje rząd, to co najmniej dekada. Loterią jest otrzymanie mieszkania, jego lokalizacja oraz to, czy spełni wymogi konkretnej rodziny.

W przypadku IKM – to rozwiązanie idealne dla osób, które dopiero zaczynają dorosłe życie, a inwestycję mogą (a nawet muszą) odłożyć w czasie. Trudno jednak wyobrazić sobie w identycznej sytuacji młode małżeństwa, spodziewające się dziecka. Oszczędzanie na własne lokum przez 5-10 lat, by móc skorzystać z rządowych dopłat, jest dla nich nierealne. Ten program nie będzie wspierał osób, które chcą realnie zakupić lub wybudować dom, a jedynie osoby, które mogą sobie pozwolić na długie oszczędzanie, bez skonkretyzowanych planów.

• Skorzystaj z MdM 2018.

Wygląda na to, że po Rodzinie na Swoim i MdM na rynku zabraknie realnego wsparcia dla ludzi, zdecydowanych na nabycie własnej nieruchomości. O ile jeszcze Mieszkanie Plus może (jednak ze względu na jego ograniczony kształt będzie to utrudnione) wypełnić nieco ten brak, to IKM zdecydowanie nie spełnia rynkowych realiów. IKM-om nie można oczywiście zarzucić, że nie wesprą polskiego budownictwa. Podstawowym ich założeniem jest bowiem wykorzystanie środków na cel mieszkaniowy – inaczej trzeba będzie oddać wsparcie oraz podatek. Nie stanowią jednak one alternatywy dla młodych ludzi, chcących założyć rodzinę. Do tej pory to właśnie oni stanowili główny napęd rynku deweloperskiego.

IKM wydaje się wycelowany w grupę odbiorców, która bynajmniej nie potrzebuje wsparcia. Jeśli ktoś może sobie pozwolić na odłożenie decyzji o kupnie, budowie czy modernizacji nieruchomości w czasie – trudno uznać go za realnie potrzebującego. Z programu skorzystają raczej osoby, które mają mało konkretne plany, mogą sobie pozwolić na comiesięczne odkładanie nadwyżek finansowanych lub młodzież, której konto mieszkaniowe założą rodzice. Program ten przypomina nieco PRL-owskie książeczki mieszkaniowe.

Dopłaty do kredytów stanowią realną pomoc przy zakupie własnego mieszkania. Dzięki nim w Polsce własne lokum zyskało już pół miliona osób. Co więcej – cały proces wnioskowania o MdM można zamknąć w przeciągu kilku miesięcy i po tym czasie stać się właścicielem domu lub mieszkania. Podobnej opcji brakuje w rozwiązaniach oferowanych przez obecny rząd.